System rankingowy

Kiedy jesteś zaznajomiony z zasadami Go, przyjmuje się, że masz siłę około 30k (czyli 30 kyu). To jest twój poziom. W miarę doskonalenia umiejętności i nabywania praktyki, stajesz się 29k, 28k, 27k, itd., aż do osiągnięcia najwyższego stopnia kyu, 1k. Kiedy twoja siła gry staje się jeszcze większa, określa się ją stopniami dan. Po 1k stajesz się graczem 1d (czyli 1 dan), później 2d, 3d, itd. Teoretycznie górnym ograniczeniem na siłę jest 9d, jednak nie ma amatorów grających na takim poziomie. Najlepsi amatorzy mają siłe 6d, chociaż zdarzają się gracze 7d (są to najczęściej stopnie honorowe).

Różnica w sile gry między dwoma graczami wyraża liczbę handicapów (pionów), jaką otrzymuje słabszy z graczy w celu wyrównania szans. Przykładowo, gracz 3k powinien dać graczowi 7k 4 kamienie wyrównania, zaś gracz 3d graczowi 5k - 7 kamieni. Jeśli różnica między siłą graczy wynosi 1, słabszy gra czarnymi i rekompensuje ją sobie wykonaniem pierwszego ruchu. Jeśli obaj gracze mają jednakową siłę, czarny daje białemu komi, aby wyrównać przewagę pierwszego ruchu (o komi - patrz niżej).

Powyższe rozważania dotyczą planszy 19x19 - na mniejszych planszach każdy handicap wart jest więcej niż różnica jednego stopnia między graczami!

Dodatkowo istnieją profesjonalne stopnie dan. Zaczynają się od profesjonalnego 1 dan (oznaczanego przez 1p) oznaczającego najsłabszego zawodowca. Gdy zawodowiec gra coraz lepiej, awansuje na 2p, później 3p, 4p, itd., aż do osiągnięcia poziomu 9p. Jest to najwyższy stopnień profesjonalny - stosunkowo niewielu graczy go osiągnęło. Różnica w sile pomiędzy graczami profesjonalnymi nie jest równoważna liczbie handicapów, jednak gdyby była, to jeden handicap odpowiadałby różnicy ok. 3 stopni profesjonalnych. Jednakże gracze zawodowi rzadko grywają z handicapami - spośród znanych mi turniejów dla zawodowców, żaden nie jest turniejem handicapowych. Gry są równe, a czarny daje białemu komi.

Różne organizacje profesjonalistów różnie określają siłę swoich graczy. Organizacja japońska, Nihon-Kiin organizuje w ciągu roku mecze i ich wyniki (wygrana pewnej liczby gier) określają promocję na kolejny stopnień.

Porównując stopnie amatorskie i zawodowe, 1p jest odrobinę silniejszy niż 6d, czyli najsilniejszy amator jest trochę słabszy od najsłabszych profesjonalistów.

Podsumowując, poniższy rysunek przedstawia system stopni kyu i dan:

Jak określić swój poziom gry? Pytanie jest dobre, a odpowiedź brzmi: musisz grać z innymi graczami o znanej sile i zobaczyć, jak dajesz sobie radę. Jeśli najczęściej wygrywasz z 15k i przegrywasz z 12k, najprawdopodobniej masz siłę 13k lub 14k. Możesz również spróbować i zagrać na serwerze do gry w Go, który generuje automatyczny ranking (jednak jest on często niedokładny i nie odzwierciedla umiejętności gry "twarzą w twarz"). Istnieją też organizacje, które mają własne metody (turnieje, egzaminy) określania siły graczy. Jednakże w większości gracze określają swoją siłę poprzez konfrontację z innymi graczami.

Sytuację komplikuje nieco fakt, że stopnie różnią się nieco pomiędzy krajami. Czasami różnice te są dostrzegalne nawet w różnych miastach w tym samym państwie, a nawet w różnych klubach w tym samym mieście! Przykładowo, europejski 1d jest tak silny jak amerykański 3d, ale tak słaby jak chiński 1k. Koreańczycy mają chyba najsilniejszy system, więc "koreańskie 1k" może znaczyć wiele - nawet 6d... Drugi co do siły jest chyba system chiński. Najsłabsze systemy mają Amerykanie i Japończycy - chiński 1d jest najczęściej dużo silniejszy niż 1d amerykański lub japoński.

Jeszcze więcej zamieszania powoduje fakt, że różne serwery Go używają różnych algorytmów do wyznaczania rankingów graczy, które różnią się między serwerami i nie mają odzwierciedlenia w "rzeczywistych" grach. Jest więc ważne, jak wyznaczyłeś swoją siłę i nie zdziw się, jeśli inni gracze będą chcieli to wiedzieć. Sama wartość siły nie wystarczy, ważne jest, kto ją określił.

Czym jest komi?

Gdy dwóch równych graczy siada do planszy, jeden z nich (grający czarnymi) zaczyna grę. Daje mu to pewną przewagę, która mu się nie należy, bo przecież obaj gracze są tak samo silni. Aby zrekompensować białemu tę przewagę, czarny daje przeciwnikowi kilku swoich jeńców, którzy wyrównują szansę obu graczy na wygraną. Ci jeńcowie to tzw. komi.

Zwyczajową wartością komi jest 5.5 (pół punkta eliminuje możliwość jigo, czyli remisu), jednak w różnych zestawach reguł wartość ta może być inna. Największą z popularnych wartości komi jest wartość używana w systemie Inga - 8 punktów.

Koncepcja komi jest stosunkowo nowa, przez wieki gracze (również zawodowcy) grali bez komi, wobec czego średnia liczba wygranych jest większa dla gracza czarnymi. Nawet dzisiaj, w systemie oteai (system zawodowców Nihon- Kiin) stosuje się partie bez komi. Jednakże, większość gier (amatorskich i zawodowych) jest rozgrywana z komi, najczęściej o wartości 5.5.

System handicapów

Gdy dwóch graczy o różnej sile chce rozegrać partię dającom obu mniej więcej równe szansę, używane są tzw. handicapy. Są to piony czarnego umieszczane na planszy na samym początku gry, w oznaczonych miejscach. Jeśli różnica w sile wynosi 2, wtedy dwa kamienie są umieszczane, jeśli 3, to czarny ustawia trzy handicapy, itd., aż do 9 handicapów. W grze z handicapami, po ustawieniu czarnych pionów ruch wykonuje biały (bo przecież czarny już postawił swoje piony).

Jak wspomniano, celem handicapów jest wyrównanie szans obu graczy i uczynienie gry ciekawszą. Gdy różnica w sile jest duża i gra się bez handicapów, w zasadzie wiadomo, kto wygrywa. Przykładowo, gdy grają gracze 1d i 7k w równej grze (bez handicapów), gra jest nudna dla obojga: gracz 1d wygrywa bez większego zaangażowania, gracz 7k nie ma nawet szansy zaatakować przeciwnika. Gdy grają z handicapami (7 czarnych pionów), obaj muszą się starać i gra na powrót staje się ciekawa!

Na planszy 19x19 rozmieszczenie handicapów jest następujące (w miejscach oznaczonych pogrubionym punktem):

1 handicap	2 handicapy	3 handicapy
4 handicapy	5 handicapów	6 handicapów
7 handicapów	8 handicapów	9 handicapów

Na mniejszych planszach ustawienie jest podobne, tylko jeden handicap odopowiada większej różnicy sił. Przykładowo, na planszy 9x9, 2 handicapy mogą odpowiadać różnicy w sile graczy wynoszącej 6 (tak myślę). Nie dlatego, że mniejsze plansze są "dziwne", ale dlatego, że cały system rankingowy został oparty właśnie o gry na planszy 19x19 (i dlatego, że dodatkowy pion postawiony na mniejszej planszy jest więcej warty - przyp. tłum.(PW)).

Inną, specyficzną odmianą handicapów jest tzw. chiński handicap (tak to nazywano, gdy pierwszy raz o tym usłyszałem) lub wolny. Działa to mniej więcej w ten sposób: gracze zaczynają partię jak w równej grze, przy czym biały (silniejszy) pasuje na początku tyle razy, ile wynosi różnica w sile między graczami. Przykładowo, dla różnicy wynoszącej 5 stopni, biały pasuje 5 razy dając czarnemu 5 dowolnych ruchów. W rezultacie czarny ma na rozpoczęcie pięc kamieni więcej, w dowolnych miejscach planszy. Wolny handicap jest uważany za trudniejszy dla białego od "standardowego", ponieważ czarny ma swobodę w wyborze miejsca umieszczenia swoich handicapowych pionów. Ten typ handicapu jest jednak rzadko używany.

Przypisy

• powrót do strony głównej "Jak grać w Go" Rafaela Bugajskiego